Czytam W. Gombrowicza, Dziennik 1961-1966. Ostatnie tygodnie jego pobytu w Argentynie, Paryż, potem rok w Berlinie… Emigrant po 25 latach powracający do Europy… Fragmenty z Berlina są dla mnie poruszające i pół wieku później tak samo aktualne. Gombrowicz ubiera w słowa to, czego ja tu na codzień już prawie nie dostrzegam, ale do czego się znowu budzę. Jego zdania są jak przetarcie okularów specjalną ściereczką, ot na przykład taki fragment: Odosobnienie. Współpracują ze sobą, czyli udzielają się sobie tylko częściowo, w ramach funkcji. Ich samotność pochłonięta przetwarzaniem świata i zaspokajaniem potrzeb. (s. 146) Witold Gombrowicz, „Dziennik 1961-1966” No właśnie! Tę doniosłą rolę wykonywanej funkcji już kilka razy próbowałam tu ująć, ale nigdy…

Izolacja nie jest strategią polityczną – mówi kolega z pracy. Zadbany czterdziestolatek, trójka dzieci w szkole Montessori pod Wolfsburgiem, bez ocen i covidowych szczepionek. – Polityka musi bazować na dialogu, na dopatrywaniu się furtek albo choćby furteczek w tej całej zagmatwanej sytuacji, na walce o porozumienie mimo wszystko. – Zamyśla się i po chwili wspomina o pasywnym sprzeciwie Gandiego: – Związać nieprzyjaciela ze sobą ekonomią, to wcale nie była taka głupia sprawa. Poza tym jest jeszcze passiver Widerstand… Wyczuwam nutę melancholii w jego głosie. Podtrzymuję twarz na dłoniach opartych na biurku, żeby nie złapać się za głowę. Mam kamienny wyraz twarzy, widzę to w kwadraciku w prawym dolnym rogu, twarz…

Nie zauważyłam wojny. Przynajmniej nie od razu. Tego ranka miałam dużo spotkań, dużo spraw do załatwienia, ważnych spraw, które nie mogą czekać. Tak się wydaje, póki nie pojawią się inne. Pilniejsze. Usuwające grunt pod nogami. Dopiero po pracy spojrzałam na spiegel.online. I co z tego, że spojrzałam? Człowiek do samego końca nie wierzy w coś, czego nie doświadczył. Nie wierzy dziadkom, książkom, to i nie uwierzy wiadomościom z frontu, bo nie wie co to znaczy, front. Niby wie, ale nie wierzy, bo nie odczuł. Myśli, że mu się upiecze. Bo Unia, bo NATO, bo to przecież niemożliwe, żeby było inaczej niż… jest. Wczoraj Eli płakała, bo nasz trzylatek dokazywał i…

Ostatnio blog milczy. Piszę opowiadania, nie da się robić wszystkiego – usprawiedliwiam sama siebie, ale zaraz widzę, że gdy mam w głowie taką utartą frazę, to mało w niej prawdy, a dużo strachów albo jakiś uników. Bo co to znaczy, że nie da się robić wszystkiego? To przecież nie zwalnia z odpowiedzialności, żeby robić to, co ważne, żeby wybierać, priorytetyzować, organizować się. Fraza tylko coś przykrywa jak niezmiecione liście przed naszym domem (już nawet niemieckie służby porządkowe nie nadążają za tą jesienią, tak się rozhulała).   W ogóle język często nas raczej ciągnie albo popycha, w miejsca, gdzie niekoniecznie chcemy zajść, na smyczach, jak psy. Język jest panem, nie odwrotnie.…

Ja chciałbym zapytać, czy Panie wiążą swoją przyszłość z literaturą? – prosto z mostu, ale z niemałą dozą elegancji mówi mężczyzna koło sześcdziesiątki, dosiadając się do nas na bankiecie z okazji Nagrody Literackiej im. Witolda Gombrowicza. – To zależy, co znaczy wiązać – odpowiadam chwytając się łatwego zabiegu, niedoprecyzowanej definicji  – bo przecież można wiązać się luźno i pracować na etacie gdzie indziej… – Jak Kafka, albo Gombrowicz… – No właśnie – mówię, chociaż chodziło mi tylko o siebie. O jakieś kiepskie chyba usprawiedliwienie. Że się tej całej literaturze nie poświęciłam tak bez reszty, że jestem tu jakimś może bękartem, z krótką wizytą z innego świata. Ale mimo to czuję…

Wolę ludzi od miejsc. Nawet w okresie urlopowym ważniejszym zdaje mi się, z kim albo do kogo, niż dokąd. Może dlatego, że ludzie więcej mi mówią niż krajobrazy. Miejsca zawsze były dla mnie raczej tłem, wartym tu i tam wzmianki, ale w gruncie rzeczy nieznaczącym. Ale chyba się zmieniam, bo coraz częściej widzę, że człowieka i myśl od miejsca nie zawsze da się oddzielić. Że idee, nawet te uniwersalne, też powstają gdzieś i kiedyś. Czyli że może warto i krajobraz potraktować na poważnie, dać mu szansę, patrzeć na wszystko bez wyjątku i liczyć na to, że się coś zauważy. No to patrzę. Jadę na Wschód przez pół Polski i patrzę. Za…